ཤེས་པ་བཤད་པ།

释识

ཤེས་པ་བཤད་པ་ལ། བློ་དང་ཤེས་པ་དང་རིག་པ་དང་གསལ་བ་བཞི་དོན་གཅིག་ཡིན་ཏེ། རིག་པ་བློའི་མཚན་ཉིད་དང་གསལ་བ་ཤེས་པའི་མཚན་ཉིད་ཡིན།  

解释识中，觉[1]、识、明、清楚四是同义。明是觉之定义。清楚是识之定义。

དེས་ན།  བློ་རིག་པའི་མཚོན་བྱ་དང་།  ཤེས་པ་གསལ་བའི་མཚོན་བྱ་ཡིན།  ཅུང་ཟད་གསལ་བར་བཤད་ན།  རང་ཡུལ་སྣང་བའི་རིག་པ་བློའི་མཚན་ཉིད།  མཚན་གཞི་ནི་མིག་ཤེས་དང་།  དད་པ།  འདོད་ཆགས།  ཞེ་སྡང་ལྟ་བུའོ། །

因此，觉是明之名相，识是清楚之名相。若略作明释，自境显现之明是觉之定义，事例如：眼识、信、贪、瞋等。

སྒྲ་བཤད་ནི། རང་ཡུལ་དེ་ཡོད་ཀྱང་རུང་མེད་ཀྱང་རུང་རང་ལ་སྣང་ཞིང་འཆར་བས་ན་རིག་པ་ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན་ལ། མིག་ཤེས་ལ་སྦྱར་ན། མིག་ཤེས་ཀྱི་རང་ཡུལ་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དེ་རང་ལ་སྣང་ཞིང་འཆར་བས་ན། མིག་ཤེས་རང་ཉིད་རིག་པའམ་བློ་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་ལ།

释名者，不论自境或有或无，然自于心中显现或生起因此称谓明。若结合眼识，眼识之自境是色处，彼于自心中显现或生起，因此称眼识自体是明或心。

དེ་བཞིན་དུ། རི་བོང་རྭ་འཛིན་རྟོག་པ་ནི། རང་གི་ཡུལ་རི་བོང་རྭ་མེད་ཀྱང་རི་བོང་རྭའི་སྤྱི་ཞིག་རང་ལ་སྣང་ཞིང་འཆར་བས་ན་རང་ཡུལ་སྣང་བའི་རིག་པའམ་བློ་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན་ནོ། །  

如是执兔角之分别心，自境兔角虽无，然兔角共相于自心中显现或生起，因此于自境明显称为明或觉。

རང་ཡུལ་གསལ་བའི་བེམ་མིན་དེ།  ཤེས་པའི་མཚན་ཉིད།  མཚན་གཞི་ནི་གོང་གི་དེ་དང་འདྲ་ལ།  སྒྲ་བཤད་ནི།  ཤེས་པ་རང་གི་ཡུལ་ཡོད་ཀྱང་རུང་མེད་ཀྱང་རུང་ཤེས་པ་རང་གི་ངོར་སྣང་ཞིང་གསལ་བས་ན་གསལ་བའམ་ཤེས་པ་ཞེས་བརྗོད་ལ། གཟུགས་དང་གང་ཟག་ནམ་མཁའ་སོགས་མིན་པས་ན་བེམ་མིན་ཞེས་བརྗོད་དོ།  །

自境明显而非物质是识之定义。事例如前。释名者，识之自境或有或无，在识之自体方面明显或清楚，所以称为清楚或识，彼非色、非补特伽罗，非虚空，故非物质。

རང་ཡུལ་གསལ་བ་ཞེས་པ་ནི། དཔེར་ན། རི་བོང་རྭ་འཛིན་གྱི་བློ་ངོར་རང་ཡུལ་རི་བོང་རྭའི་རྣམ་པ་སྣང་ཞིང་གསལ་བ་ཅན་ཡིན་པས་ན་རི་བོང་རྭ་འཛིན་གྱི་བློ་དེ་རང་ཡུལ་གྱི་རི་བོང་རྭ་སྣང་ཞིང་གསལ་བ་ཡིན་པར་འཇོག་པ་བཞིན། རང་ཡུལ་མེད་པའི་བློ་ཐམས་ཅད་དེ་དང་འདྲ།  

自境明显者，喻如，执持兔角之心上，自境兔角之相是明显或清楚，因此执持兔角之心，安立彼为自境兔角明显或清楚故。一切无自境之心与彼相同。

བློ་དང་ཤེས་པ་གཉིས་ངོ་བོ་གཅིག་དང་དོན་གཅིག་ཡིན་ཡང་ཐ་དད་ཡིན་ཚུལ་ནི། དཔེར་ན། སྔོ་འཛིན་མིག་ཤེས་དེ་རང་ཡུལ་སྔོན་པོ་སྣང་བའི་རིག་པ་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བློ་དང་། རང་ཡུལ་སྔོན་པོ་རང་གི་ངོར་གསལ་བའི་ཆ་ནས་ཤེས་པ་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན་ནོ། །

心与识二者，体性是一，亦是同义，然有异者，喻如，执持青色眼识，自境显起青色之明了部分是心，自境青色，从自之清楚部分称为识故。

ཤེས་པ་ནི། རང་གི་ངོ་བོ་གསལ་བའི་རང་བཞིན་ཅན་ལ། གང་ཟག་ནི་རང་ཡུལ་སྣང་བ་ཅན་ཞིག་ཡིན་ཡང་རང་གི་ངོ་བོ་གསལ་བ་མིན་ཏེ། དཔེར་ན། སྒྲོན་མེ་དེ་གཞན་ལ་མ་ལྟོས་པར་རང་གི་ངོ་བོ་གསལ་བ་ཡིན་ལ། སྒྲོན་མེ་དང་ལྡན་པའི་མཚན་མོའི་ཁུང་བུ་དེ་སྒྲོན་མེ་ལ་བརྟེན་ནས་གསལ་བར་བཞག་གི   རང་གི་ངོ་བོ་གསལ་བ་མིན་པ་བཞིན་ནོ།  །

识者，自之体性具有明显之自性，而补特伽罗者，自境虽具明显，然自之体性非明显。譬如，灯不观待余而自体是明，然具灯夜间之洞穴，是依灯安立之明，其自体非有明。

གང་ཟག་གིས་རྟོགས་མ་རྟོགས་ཀྱང་དེའི་རྒྱུད་ཀྱི་བློས་རྟོགས་མ་རྟོགས་ལ་བྱའོ།  །

虽谓补特伽罗通不通达，然是相续之心通不通达。

ཤེས་པ་དང་བློ་ལ་དབྱེ་ན། སེམས་སེམས་བྱུང་གཉིས་སུ་དབྱེ་བ། རྟོག་བཅས་རྟོག་མེད་གཉིས་སུ་དབྱེ་བ། བློ་རིག་བདུན་དུ་དབྱེ་བ། ཚད་མ་དང་ཚད་མིན་གཉིས་སུ་དབྱེ་བ། རྟོགས་པའི་བློ་དང་མ་རྟོགས་པའི་བློ་གཉིས་སུ་དབྱེ་བ། འཁྲུལ་ཤེས་དང་མ་འཁྲུལ་བའི་ཤེས་པ་གཉིས་སུ་དབྱེ་བ་དང་དྲུག་གོ །

识与心若分有六，心与心所二者；有分别与无分别二者；七种心识；量非量二者；通达心与未通达心二者；错乱识与非错乱识二者。

[1] 也可以翻译为“心。”

ཡིག་བསྒྱུར་བ ། ཐོགས་མེད།  དཀོན་མཆོག་རྒྱ་མཚོ།

རྩོམ་སྒྲིག་པ། དཔལ་ལྡན་རྡོ་རྗེ།